Ząbkowanie – jak sobie z nim radzić?

Pierwsze zęby mleczne najczęściej pojawiają u niemowlaków w szóstym miesiącu. Najczęściej, to znaczy, że mogą pojawić się też wcześniej lub później i nie należy z tego powodu robić większego dramatu. Ząbkowanie to temat ściągający sen z powiek wszystkim świeżo upieczonym rodzicom.

Zdarzają się przypadki czteromiesięcznych maluchów z pierwszymi ząbkami, są też dzieci, które w dniu swoich pierwszych urodzin mają tylko dwa zęby (moje własne, prywatne dziecko).

Zęby płodowe

Zalążki zębów mlecznych pojawiają się już w życiu płodowym, więc naturalnie istnieje też szansa na to, że bobas urodzi się z wyrżniętym mleczakiem. Są to tak zwane zęby płodowe i najczęściej wynikają z nieprawidłowości genetycznych. Takie zęby u noworodka mogą podrażniać i powodować trudności przy karmieniu – zarówno dla karmiącej matki jak i dziecka. Dlatego najczęściej pediatra decyduje o usunięciu takich zębów. Jeżeli zęby płodowe nie są chwiejne i nie sprawiają problemów przy jedzeniu czy oddychaniu, lekarz może je zostawić. Wówczas bardzo ważna jest pielęgnacja takich zębów.

Ale spokojnie – takie historie zdarzają się jednemu na 2-3 tysiące noworodków.

Najczęściej dzieciątko rodzi się bez zębów, które wyrastają mu wszystkie w przeciągu dwóch pierwszych lat życia.

Jak długo trwa ząbkowanie?

Czas ząbkowania różni się indywidualnie u każdego dziecka. Okres pomiędzy pierwszym, a ostatnim zębem mlecznym waha się od 17 miesięcy do nawet 25 miesięcy. Innymi słowy Twoje dziecko może cierpieć z powodu ząbkowania od półtora roku do nawet dwóch lat. Dwa lata to może wydawać się krótko. Ale spróbujcie to powiedzieć rodzicowi, który z powodu ząbkowania swojego dziecka nie przespał porządnie dwóch tygodni. Zapewne nie będzie tak optymistycznie nastawiony.

Jeśli chodzi o schemat ząbkowania, ogólnie mówi się o zasadzie 6/4. Chodzi o to, że co 6 miesięcy w buzi dziecka powinny pojawić się 4 nowe zęby.

Cały proces wyrzynania się jednego ząbka na powierzchnię trwa od 3 do 5 dni, ale najbardziej nasilone objawy pojawiają się w pierwszych dwóch dniach wyrastania nowego ząbka, czyli wtedy, kiedy go jeszcze nie widać.

Które zęby po kolei?

Zęby mleczne prawidłowo wyrzynają się w takiej samej kolejności u każdego z nas.

Na początku wychodzą dolne jedynki. Między 4-6 miesiącem przebijają się przez dziąsła.

Około 7 miesiąca analogicznie pojawiają się górne jedynki (ale mogą pojawić się też później – wówczas mamy do czynienia z późnym ząbkowaniem).

8-12 miesiąc życia malucha to kolej na tzn. dwójki – górne i dolne.

12-16 miesiąc to czas na pierwsze trzonowe ząbki czyli tzn. „czwórki”.

Kły natomiast przebijają się po czwórkach – między 15 a 24 miesiącem. Dla niewtajemniczonych w liczeniu wieku w systemie mięsięcznym – u półtorarocznego dziecka, a nawet dopiero u dwulatka.

Ostatnie mleczaki – trzonowe piątki to okres pomiędzy 21 a 31 miesiącem.

Ząbkowanie – kiedy najwcześniej, a kiedy najpóźniej

Pisałam wcześniej, że pierwsze ząbki u dziecka pojawiają się między 4 a 6 miesiącem życia. I z reguły u większości niemowląt tak jest. Ale zdarzają się dzieci, u których pierwszy ząb pojawia się dopiero na pierwsze urodziny. Mówimy wówczas o późnym ząbkowaniu. Taki stan może być uwarunkowany genetycznie. Możliwe jest, że również Ty, jako rodzic lub ktoś w rodzinie dziecka ząbkował późno. Wówczas nie jest to stan niepokojący.

Późne ząbkowanie

Natomiast jeśli dziecko ma rok, a w jego buzi nie ma wcale zębów lub ma tylko dwie jedynki, mimo, że u Was w rodzinie nie zdarzały się takie wypadki, warto pójść z dzieckiem na konsultację stomatologiczną i do pediatry. Wykluczą oni choroby i stany, które mogą być przyczyną opóźnionego ząbkowania. Powodem późnego ząbkowania mogą być m.in. zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej. Przy okazji lekarz może stwierdzić czy nie doszło do niedoborów np. żelaza i witaminy D3, które również mają wpływ na ząbkowanie. Ponadto należy przyjrzeć się diecie dziecka – może nie jest rozszerzana w sposób prawidłowy i jest zbyt uboga w te mikroelementy?

Wczesne ząbkowanie

Prawidłowo zęby nie powinny pojawić się w pierwszych miesiącach życia dziecka. Stomatolodzy o pojawieniu się zębów między 3 a 4 miesiącem życia mówią o ząbkowaniu wczesnym. Jeśli z kolei zęby u niemowlaka pojawią się przed trzecim miesiącem, może to być spowodowane hipowitaminozą, infekcjami, zaburzeniami odżywiania, zaburzeniami w gospodarce hormonalnej, uwarunkowaniami genetycznymi, rozszczepem podniebienia lub płytkim położeniem zawiązka zęba w kości. Wówczas również polecałabym konsultację z dentystą i pediatrą.

Na proces ząbkowania wpływ ma wiele czynników; od genetycznych i rozwojowych, a na środowiskowych kończąc. Często trudno jest określić przyczynę nieprawidłowości w ząbkowaniu. A jest to istotne, ponieważ zaburzenia w wyrzynaniu ząbków mogą świadczyć o chorobie lub wadzie genetycznej.

Kalendarz ząbkowania

Kiedy możemy się spodziewać pierwszych mleczaków u naszego dziecka? By jakoś ząbkowanie usystematyzować, przygotowano specjalny kalendarz ząbkowania. Kalendarz ząbkowania to nic innego jak harmonogram podpowiadający rodzicom, w którym miesiącu prawidłowo powinien pojawiać się w buzi dziecka nowy ząbek. Bardzo dobrze przedstawiono to na poniższej infografice:

Bolesne ząbkowanie

Nie da się ukryć, że ząbkowanie boli. Zarówno dziecko jak i rodzic cierpią w tym okresie. Każde z innego powodu, ale cierpią.

Można sobie mówić „co to tam takie ząbki”, ale jeśli komukolwiek wyrzynały się zęby mądrości, to zgodzi się ze mną, że nie jest to przyjemne uczucie. Tak samo jest w przypadku wyrzynania zębów mlecznych.

Aby ząbkowanie nie było zbytnio dokuczliwe, warto skorzystać z paru sprawdzonych sposobów. Przede wszystkim zaopatrzyć się w środki przeciwbólowe dostosowane do wieku dziecka. Ibuprofen i paracetamol w syropie podawane w odpowiednich dawkach i w odpowiednich odstępach czasu powinny pomóc (zawsze sprawdzaj z ulotką i konsultuj się z lekarzem pediatrą!).

Lecz zanim wkroczymy z ostrą artylerią w postaci leków, obserwujmy dziecko.

Ząbkowanie – objawy

Jeśli Twój maluch zaczął się intensywnie ślinić i wkładać wszystko do buzi to możesz być pewien, drogi rodzicu, że to to. Ząbkowanie. Co prawda od pierwszych objawów do pierwszego zęba może minąć trochę czasu (mam tu na myśli kilka tygodni, a nawet dwa miesiące), niemniej zaczęło się.

Dziecko nagle wkłada do buzi wszystko. Naprawdę wszystko. Dlatego pilnuj, żeby nie wkładało brudnych rączek i przedmiotów, którymi może się skaleczyć. Klucze do domu lub do auta, przedmioty znalezione przez dziecko na podłodze, telefon. Naprawdę jest to okres wzmożonej czujności rodzica. Dopilnuj, rodzicu, by dziecko miało bezpieczne i czyste przedmioty pod ręką do gryzienia. Doskonale sprawdzą się tu gryzaki.

Jak pomóc dziecku w okresie ząbkowania?

Tak jak pisaliśmy wcześniej – kup gumowe gryzaki. Są też gryzaki wypełnione wodą, które wkłada się do lodówki i schłodzone podaje dziecku. Taki zimny okład na pewno sprawi mu ulgę.

Jeśli ból jest silny i same gryzaki nie przynoszą ukojenia, zaopatrz się w żel na dziąsła, leki przeciwbólowe i dużo cierpliwości. Ząbkowanie może powodować markotność twojego brzdąca. Malec z powodu bólu dziąseł może nie chcieć jeść. Jeśli obserwujesz, że twoje dziecko podczas jedzenia zaczyna płakać, to dobrą metodą jest posmarowanie mu dziąseł bezpośrednio przed jedzeniem żelem kojącym na dziąsła.

Warto też masować dziąsła używając palca owiniętego jałową gazą nasączonego w herbatce z melisy. O ile maluch nie będzie protestował. Zdarza się, że dziąsło jest na tyle obrzmiałe, że każdy nawet najmniejszy dotyk sprawia mu ból. Nic na siłę.

Ząbkowanie to czas wzmożonego ślinienia. Przez to delikatna skóra dziecka nieustannie narażona jest na podrażnienia. Najlepiej stosować specjalne kremy silnie nawilżające, aby nie wystąpiło podrażnienie delikatnej okolicy ust.

Czy ząbkowanie objawia się gorączką?

A no właśnie nie zawsze. Dziecko podczas wyrzynania się zębów mlecznych może dostać gorączki, może też mieć luźniejsze kupki o zielonym zabarwieniu. Chociaż te objawy mogą równie dobrze nie mieć nic wspólnego z ząbkowaniem. Dlatego jeśli wystąpią, najlepiej skonsultować się z pediatrą w celu wykluczenia chorób.

Pamiętaj, że utrzymująca się gorączka powyżej 38 stopni u Twojego dziecka to zawsze alarmująca sytuacja. Należy niezwłocznie udać się z gorączkującym dzieckiem do lekarza.

Podczas ząbkowania bardzo ważna jest bliskość rodzica. Nie żałujmy mu przytulania, noszenia na rękach i pocałunków. Wyczuwając matczyne ciepło, dziecko łatwiej się uspokoi i wyciszy.