Zabawy dla dzieci na dworze
Zabawy dla dzieci na dworze, w ich różnych odmianach, są podstawową i dominującą formą działalności dzieci oraz przejawem ich aktywności i pasji. Towarzyszy człowiekowi w całym jego osobniczym rozwoju, ubarwia jego życie, czyni je radosnym i przyjemnym, daje uczucie odprężenia, mobilizuje do dalszych wysiłków w szkole i w pracy. Zabawa sprzyja ogólnemu wychowaniu, opanowaniu wiedzy i różnych umiejętności, pomnażaniu zdrowia fizycznego i psychicznego.
Największe znaczenie zabawa ma jednak w dzieciństwie. Wtedy stanowi podstawowe zajęcie dziecka, które je pociąga i najbardziej interesuje, dając przy tym wiele radości. Oprócz tego odgrywa podstawową rolę w jego rozwoju, kształtowaniu osobowości i poznawaniu rzeczywistości. Zabawa kształtuje charakter dziecka, uczy i wychowuje, rozbudza określony stosunek do otoczenia społecznego i świata przyrody.
5 przykładowych zabaw podwórkowych dla dzieci
Zabawy i gry to aktywności wykonywane dla przyjemności. Bawiące się dzieci zapominają o codziennych troskach i kłopotach. W zabawach brak jest uświadomionego celu, chyba że stwarza go wyobraźnia, niezależnie od jakichkolwiek potrzeb i obowiązków. Zabawa wiąże emocjonalnie jednostkę z czynnością ludyczną i wprowadza ją w specyficzny nastrój umożliwiający przeżywanie szczególnych wzruszeń. Trzeba przy tym powiedzieć, że skala wzruszeń zabawowych jest bardzo rozległa i prowadzi od najwyższych radości do smutku i gniewu, od śmiechu do płaczu.
Uczestnicy gier i zabaw podwórkowych biorą w nich udział dobrowolnie. W każdej chwili z zabawy czy gry można się wycofać. Dzieci nie doprowadzają do końca wielu zabaw. Przechodzą łatwo z jednej zabawy w drugą.
Grom i zabawom towarzyszy specyficzne poczucie rzeczywistości lub też całkowite oderwanie od powszechnego życia. Tworzenie świata fikcji jest szczególnym przywilejem dzieci, prawdziwa rzeczywistość jest, bowiem dla nich zbyt trudna do opanowania. Podpatrując, więc, jak potrafią, tę rzeczywistość i na podstawie zebranych doświadczeń wymyślają temat zabawy i rolę dla siebie, a czasami dla innych towarzyszy (tworzą sytuację zabawową, znajdują wymyślonych partnerów, dobierają fikcyjne rekwizyty zabawowe).
Spontaniczność gier i zabaw podwórkowych
Zabawy dla dzieci na dworze to działania uporządkowane przez właściwe reguły. Najdrobniejsze odstąpienie od nich psuje zabawę, odbiera jej charakter i czyni ją bezwartościową. Wywołuje kłótnie i zatargi. Zabawy o tej samej nazwie na różnych podwórkach mogą się nieco różnić, ale uczestnicy znają reguły zabawy obowiązujące na danym terenie i ich przestrzegają.
Zabawy i gry podwórkowe są spontaniczne. Odbywają się bez kontroli i nadzoru dorosłych. Najczęściej rodzice nawet nie wiedzą, w co się bawią ich pociechy.
Zabawa, gra rozpoczyna się i w pewnym momencie kończy. Zostaje rozegrana, ograniczona w czasie. Bardziej jeszcze uderzające od ograniczenia w czasie jest przestrzenne ograniczenie zabawy. Każda zabawa rozgrywa się w obrębie miejsca i terenu, który został uprzednio wytyczony w sposób materialny lub idealny, umyślnie bądź też jakby sam przez się.
Zabawy dla dzieci na dworze – rekwizyty
Zabawy dla dzieci na dworze są dostępne dla wszystkich, niezależnie od płci, wieku, sprawności fizycznej i liczby uczestników. Nie wymagają specjalnych urządzeń, sprzętu, ubiorów. Dzieciom do zabawy wystarcza kamień, patyk, piłka czy guma. Gry i zabawy podwórkowe dostarczają dzieciom dużo radości i uśmiechu. Wprowadzają atmosferę wesołości w dziecięcym zespole, przepędzają nudę, rozpraszają smutek. Odprężają psychicznie, każą zapomnieć o zmartwieniach i kłopotach.
Gry i zabawy oddziaływają wychowawczo i kształcąco na dzieci i młodzież, przyczyniają się do rozwoju dodatnich cech charakteru i woli dziecka: wyrabiają takie cechy, jak cierpliwość, zaradność, samodzielność, wytrwałość, odwaga, pomysłowość, odporność na trud, zmęczenie i ból, pomagają uwierzyć we własne siły.
Dziecko wzbogaca wiedzę o świecie i samym sobie. Gry i zabawy podwórkowe współdziałają w dużym stopniu z rozwojem wrażeń i spostrzeżeń, uczą postrzegać otaczające przedmioty i zjawiska ze wszystkich stron i we wszystkich ich wzajemnych powiązaniach, wyrabiają umiejętność określania odległości, ciężaru, wytrzymałości i innych cech przedmiotów, dostarczają dzieciom wielu nowych wiadomości o otoczeniu, uczą spostrzegawczości, bystrego pojmowania istoty zjawisk, a także logicznego myślenia w związku z praktyczną działalnością, o ile stanowi ona treść zabawy.
Wpływ gier podwórkowych na rozwój psychiczny i społeczny dziecka
Zabawy dla dzieci na dworze udoskonalają myślenie, pamięć, uwagę, spostrzegawczość, orientację, refleks, wyobraźnię oraz inwencję twórczą. Wzbogacają skalę przeżyć i przyczyniają się do harmonijnego rozwoju. Rozwijają estetykę dziecka dzięki utrzymaniu ładu i porządku. Estetyka gier przejawia się w harmonijnych i zgrabnych ruchach dzieci, dbaniu o sprzęt przyniesiony z domu i o własne podwórko.
Gry i zabawy przyczyniają się do powstania i rozwoju dodatnich cech społecznych u dziecka. Kształtują poczucie przyjaźni i solidarności, wdrażają do karności i dyscypliny. Uczą tolerancji w stosunku do innych dzieci. Są wprost nieocenionym środkiem uprzyjemniającym i ułatwiającym życie towarzyskie.
Zabawy dla dzieci na dworze przyzwyczajają je do działania w zespole, do pojmowania swoich obowiązków, rozwijają ducha koleżeństwa i społecznej solidarności, wychowując w poczuciu sprawiedliwości i nietolerancji wobec naruszania prawideł życia społecznego, uczą uczciwości i zdyscyplinowania, kształtują umiejętność i chęć podporządkowania swoich życzeń woli zespołu podwórkowego i działania na jego korzyść. Uczą przestrzegania norm i reguł gry, współpracy w grupie i umiejętności pogodzenia się z przegraną.
Zabawy dla dzieci na dworze i ich wpływ na rozwój fizyczny dziecka
Gry i zabawy wszechstronnie wpływają na rozwój fizyczny organizmu. W toku gier i zabaw podwórkowych podnosi się wydolność wielu narządów i układów, zwłaszcza nerwowego i mięśniowego, krążenia, oddychania, przemiany materii, a także rozwijają się wszystkie cechy motoryczne: szybkość, skoczność, siła, wytrzymałość, gibkość i zwinność. Zabawy dla dzieci na dworze przez swobodę działania, beztroskę, prostotę przepisów i form ruchowych oraz towarzyszącą im atmosferę zabawy rozładowują napięcie nerwowe, wprowadzają uspokojenie, zapobiegają powstaniu różnego rodzaju stresów i chorób nerwowych, zmniejszają stany frustracji.
Pod wpływem powietrza i słońca dzieci hartują się. Przebywanie na powietrzu zmniejsza podatność organizmu na przeziębienia. Dlatego szczególne znaczenie mają gry i zabawy ruchowe (przeważają na podwórkach). Pozwalają celowo i racjonalnie rozwijać naturalny pęd i zaspokajać potrzeby ruchowe dzieci.
Brak dostatecznej ilości ruchu, zwłaszcza zaś tego na świeżym powietrzu, powoduje, że dzisiejsze dzieci są apatyczne i wątłe, słabe i podatne na choroby. Następstwem są również coraz częstsze wady postawy i zaburzenia prawidłowego rozwoju fizycznego organizmu, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia ogólnej sprawności fizycznej dziecka oraz osłabienia jego odporności. Dlatego rodzic powinien ograniczyć czas wolny dziecka spędzany przed telewizorem czy komputerem i zachęcić je do zabaw podwórkowych.
Dziecko, bawiąc się czynnie, wypoczywa, uczy się, wychowuje i aktywizuje, a towarzyszy mu uczucie swobody i radości. Dlatego też zabawa pozostaje najlepszym środkiem wychowania umysłowego, ruchowo-rekreacyjnego, społeczno-moralnego, estetycznego i zdrowotnego.
Bibliografia:
Brzezińska, a. (1992d). Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. W: A. Brzezińska, M. Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej (s. 78 – 94). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Czub, T. (1995). Proces bawienia się i jego właściwości terapeutyczne. W: A. Brzezińska, T. Czub, G. Lutomski, B. Smykowski (red.) (1995). Dziecko w zabawie i świecie języka (s. 270 – 294). Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.